Saç Hastalıkları

Saç ile ilgili sorunlar, saçlarda azalma, saçların dökülmesi veya saç tellerinde anormallikler şeklinde olabilir. Saçın kendine özgü bir yaşam döngüsü bulunur ve 3 dönemden oluşur.

Anagen dönemi: Her saç hücresinin ortalama yaşam zamanı olan iki ile yedi yıl arasında olan bu dönemde, saçlar ortalama olarak her ay bir cm uzama gerçekleştirir. Yedi yılsonunda hücreler yenilenerek yine saç üretimi devam eder. Anagen dönemi, bir insan ömrünün, ortalama yüzde 90’ında yaşanan dönemdir. Bu dönemde herhangi bir dökülme veya kellik sorunu yaşanmaz.

Kategen dönemi: Bu dönemde, telogen dönemine geçiş belirtileri görülür. Saç uzaması durduğu için, saç hücrelerinin içinde bulunduğu kılıf hasar görür ve çöker. Saç dökülmelerinin başladığı ön dönem olarak adlandırılır. Kategen döneminden telogen döneminin sonuna kadar kellik ve saç dökülmeleri yaşanması muhtemeldir.

Telogen dönemi: Telogen döneminde, saçlarınız ile saç kökünüz arasında bulunan bağlantı zayıflar, bozulur. Ortalama 90 gün süren bu dönemde, saçlar köklerinden ayrılarak dökülme yaşar. Dinlenme dönemi olarak da bahsedilebilecek olan telogen döneminin son bulması ile birlikte, saç kökleri tekrar anagen dönemine geçer ve yine saç üretimine başlarlar.

SAÇIN YAPISAL BOZUKLUKLARI

Kılın yapısal bozuklukları oldukça sık olarak görülmektedir. Kalıtsal veya edinsel olabilen bu bozukluklar kimi zaman altta yatan bir başka hastalığın göstergesi de olabilir. Saçlarda çeşitli çevresel faktörler veya fiziksel ve kimyasal kozmetik faktörlerin etkisiyle bir takım hasarlanmalar ortaya çıkabilmektedir. Aşırı saç şekillendirme işlemleri, yıkama, friksiyon, güneş ışınlarına aşırı maruz kalma, rüzgâr, su ile aşırı temas saçta hasar oluşturabilir. Bu bozuklukların tanısı dikkatli bir klinik muayenenin yanı sıra, saçların ışık mikroskobunda incelenmesiyle kolayca konabilir.

Pili bifurkati: Saçlar bifurkasyon gösterir.

Pili annulati: Saçta koyu ve açık renk bandlarının bulunmasıdır. Açık renk, korteks ve medulladaki hava boşluklarının reflesine bağlıdır. Saçlarda frajilite vardır. Otozomal dominant geçişlidir.

Pili torti: Kıllar, yassılaşmış, uzun eksenleri etrafında 1800 torsiyone olmuş ve kırılganlıkları artmıştır. Birlikte diş bozuklukları, tırnak distrofileri, mental gerilik de görülebilir. Genellikle otozomal dominant kalıtsal geçiş görülür.

Trikoreksis nodoza: Kıl sapı boyunca küçük, tesbih tanesi şeklinde nodüller vardır. Saçlar kolaylıkla kırılır. Nodüller mikroskopta incelenirse, iki süpürgenin birbirine geçmesi gibi bir görüntü vardır. Başlıca etken, travmadır.

Trikoreksis invajinata (Bambu saç): Kılda nodüler bir kalınlaşma vardır, çanak tarzında genişleme gösteren kıl sapı, çomak şeklindeki distal parçayı sarar. Mikroskopide birbirine geçmiş bambu kamışı görüntüsü izlenir. Saçlar soluk, mat ve frajildir. Çoğunlukla ihtiyozis linearis sirkumfleksada görülür.

Moniletriks: Kıl gövdesinde düzenli aralıklarla tekrarlayan incelmelerin olduğu, otozomal dominant karakterli bir yapım kusurudur. Bu incelme yerlerinde medulla bulunmaz. İnce bölgeler açık renkli görünür. Saçlar, saçlı deriye yakın bölgelerde kırılır.

Trikoptilozis: Kılın distal ucunun longitüdinal yarılmasıdır. Travmaya bağlı olarak gelişir.

Yün yumağı saçı: Saçlar bir yün yumağı görünümündedir. Siyah ırkta doğal olarak kabul edilirken beyaz ırkta anormal olarak değerlendirilir. Lokalize veya jeneralize olabilir; genellikle herediterdir.

Taranamayan saç sendromu (Pili trianguli et kanalikuli): Enine kesitte üçgen, oval veya böbrek şeklinde olan saçlardır. Saçlar genellikle sarı, kuru, kabadır; taranarak yatırılması mümkün değildir. Çoğunlukla üç yaş civarında fark edilir, geç çocukluk döneminde spontan iyileşme görülür.

Saçlı Deride Kepeklenme, Mantar, Saç Kıran 

Hastalar genellikle saçlı deride kaşıntı, kepeklenme, yara, saç dökülmesi ve seyrekleşmeden şikâyet ederler. En fazla kaşıntıya sebep olan hastalıklar; saçlarda bitlenme, saç ekzemaları ve diabetes mellitus yani şeker hastalığıdır. Kepeklenmeye sebep olan hastalıklar ise; saç ekzaması, sedef hastalıkları, sinirsel ekzama ve mantar hastalığıdır. Saç dökülmesi ve seyrekleşmesi yaygın ve bölgesel olarak karşımıza çıkar.

Saç Kıran, Mantar Hastalığı Ve Dönüşümü Olmayan Dökülmeler

Saç kıran, birkaç mm ile 1-2 cm. çapında yuvarlak bir alanda ani saç dökülmesi şeklinde karşımıza çıkar. Bu tür saç dökülmesi bir bölgede olabildiği gibi birkaç değişik yerde, örneğin sakal, saç, kaş ve kirpiklerde de olabilir. Saçkıranların asıl sebebi strestir. Fakat bazı otoimmun ve cilt hastalarında da görülebilir. Mantar hastalığı ise özellikle buluğ çağından evvelki çocuklarda ortaya çıkar. Burada kırık saçlar içeren kepekli alanlar, kıl diplerinde kepek ve mantar birikimi üzerine iltihap bulunan ve kılların kolay çekildiği inflamatuar nodüler biçimde karşımıza çıkar. Bu hastaların dışında, bir de saçlı deride kıl, folliküllerinde tahribat yaparak dönüşümü olmayan saç dökülmesi oluştururlar. Bunlar en fazla doğumsal olurlar fakat enfeksiyon, fiziksel, tümöral ve diğer nedenlere de bağlı olabilirler.